Të rejat

ROMËT NË EVROPË PARAQITEN ME ‘DISKRIMINIM TË PËRHAPUR QEVERITAR DHE SHOQËROR’

Raporti i fundit global i Departamentit të Shtetit të SHBA-së mbi praktikat e të drejtave të njeriut ka ngritur shqetësime për racizmin anti-rom në të gjithë Evropën. Një gjetje e zakonshme në Raportet e Vendit ishte se romët “vazhduan të përballen me diskriminim të gjerë qeveritar dhe shoqëror, përjashtim social dhe ngacmim, duke përfshirë profilizimin etnik nga policia, abuzimin e supozuar gjatë kohës që ishin në paraburgim, diskriminim në punësim, akses të kufizuar në arsim dhe shkollim të segreguar.”

Raporti vjetor i vitit 2023, i cili mbulon të drejtat e njeriut të njohura ndërkombëtarisht në 200 vende anembanë botës, përfshin një nënseksion në raportin e secilit vend mbi ‘Dhunën dhe Diskriminimin Sistemik Racor ose Etnik ‘. Pavarësisht legjislacionit në mbarë BE-në që ndalon diskriminimin racor dhe strategjitë për përfshirjen e romëve, raporti zbuloi në disa vende se aktorët shtetërorë dhe joshtetërorë ishin thellësisht bashkëpunëtorë në përjetësimin e dhunës dhe abuzimeve kundër pakicës më të madhe etnike të Evropës.

Një shqetësim i veçantë në Bullgari ishte intoleranca dhe diskriminimi i përhapur shoqëror anti-rom, shpesh i ardhur dhe i nxitur nga politikanët kryesorë, dhe i përforcuar nga organet e mediave që shpesh përshkruanin romët duke përdorur “gjuhë denigruese dhe abuzive”.

Autoritetet shpesh refuzonin të lëshonin dokumente identiteti për personat romë dhe kishte raporte të shumta të besueshme për personat romë që u mohohej qasja në pishinat publike. Për çështjen e segregimit të shkollave, raporti vuri në dukje se ndërsa ligji e ndalon segregimin brenda shkollave dhe kopshteve multietnike, ai lejon segregimin etnikt të shumë shkollave. OJQ-të vlerësuan se 60% e fëmijëve romë ishin të regjistruar në shkolla të segreguara.

Në mënyrë të ngjashme në Republikën Çeke – ku romët përballen me “paragjykime, intolerancë dhe diskriminim të përditshëm në arsim, strehim dhe punësim” – raporti zbuloi se segregimi shkollor i fëmijëve romë mbetet një problem i vazhdueshëm. Njëzet e gjashtë përqind e nxënësve të shkollave fillore që ndiqnin programe të segreguara ishin romë, ndërsa nxënësit romë përbënin vetëm 3.5% të popullsisë së përgjithshme të shkollave fillore. Kjo situatë tërhoqi kritika nga Parlamenti Evropian, i cili thirri Republikën Çeke për segregimin, dhe “dështimin e saj për të zbatuar saktë Direktivën e Barazisë Racore” dhe përshkroi masat e marra si “as gjithëpërfshirëse dhe as…zbatohen në mënyrë efektive“.

Në Itali, shtypi dhe OJQ-të, përfshirë ERRC-në, raportuan raste të nxitjes së urrejtjes, sulmeve të dhunshme, dëbimeve me forcë nga kampet e paautorizuara dhe keqtrajtimit nga autoritetet komunale. Romët që jetonin në kampe raportuan strehim të mbipopulluar në kasolle dhe kontejnerë transporti, zakonisht të vendosura në periferi të qyteteve, pa shumë shërbime bazë dhe transport publik, dhe si pasojë, të izoluar nga mundësitë për arsimim dhe punësim.

Në Rumani, ku ligjet speciale kriminalizonin përhapjen e ideologjive fashiste ose raciste, dhe ku qëllimi racist përfaqëson një rrethanë rënduese, raporti zbuloi se qeveria nuk e zbatoi ligjin në mënyrë efektive dhe ndjekjet penale të bazuara në diskriminim dhe dhunë kundër pakicave racore ose etnike ishin të rralla.

Një raport i Këshillit të Evropës, i cili arriti në përfundimin se ndjenjat anti-rome ishte një problem serioz shoqëror, zbuloi se autoritetet nuk hetuan në mënyrë adekuate dhunën e policisë kundër romëve dhe vuri në dukje ndarjen e vazhdueshme të romëve në arsim dhe strehim dhe akses të pamjaftueshëm në kujdesin shëndetësor, ujë të pastër dhe higjienike. Grupet rome u thanë studiuesve se shpesh iu refuzohej hyrja ose shërbimi në vende publike; i ngacmuar nga policia dhe i nënshtruar brutalitetit, përfshirë rrahjet; dhe se paragjykimi anti-rom ishte i përhapur në mesin e prokurorëve dhe gjyqtarëve.

Problemi i racizmit strukturor anti-rom në policinë dhe sistemin e drejtësisë është paraqitur dhe ne raportin ne Sllovaki. Ndërsa ekspertët vunë re një rënie të rasteve të dhunës masive ndaj romëve në krahasim me modelet alarmante të viteve të mëparshme, pati raportime për ngacmime dhe përdorim të tepruar të forcës nga forcat e rendit. Ata theksuan se hetimi i papërshtatshëm policor i rasteve të tilla ishte një problem i vazhdueshëm dhe vunë në dukje se shumica e rasteve të dhunës policore ka gjasa të mos raportoheshin nga romët për shkak të frikës nga hakmarrja dhe mungesës themelore të besimit në sistemin e drejtësisë. Pavarësisht legjislacionit në fuqi, procedurat gjyqësore në rastet e diskriminimit racor vazhduan të jenë tepër të gjata, duke penguar aksesin efektiv të viktimave në drejtësi.

Pavarësisht pohimit publik të Presidentit Čaputová se “askush nuk duhet të bëhet viktimë e zemërimit, segregimit apo dhunës vetëm për shkak të asaj se kush janë ata”, diskriminimi i përhapur kundër romëve vazhdoi në punësim, arsim, kujdes shëndetësor, strehim, praktika kredie, restorante, sallone flokësh, shërbimet fetare dhe transportin publik. Ndarja e grave rome në pavijonet e punës mbeti e përhapur dhe u raportuan gjithashtu raste të zyrtarëve publikë dhe të zgjedhur që shpifnin pakicat, nxisnin dhunën dhe bënin komente nënçmuese në lidhje me romët në Sllovaki.

Me rritjen e ritmit të fushatave për zgjedhjet e BE-së, ky raport ofron një kujtesë në kohën e duhur të kërcënimeve të paraqitura nga e djathta ekstreme ndaj atyre vlerave evropiane të mishëruara në traktatet e Bashkimit; dhe dëshmi kthjelluese se, siç u shpreh Presidenti Čaputová, 80 vjet pas Holokaustit, “urrejtja që synon komunitete të tëra nuk është fshirë ende nga shpirti i njeriut“.

Burimi